Print deze pagina
zondag, 18 november 2018 11:37

Lancering Bodemdalingskaart van Nederland

NCG lanceert Actuele Bodemdalingskaart

 

Samen met partners van universiteiten, kennisinstituten en bedrijven heeft het Nederlands Centrum voor Geodesie en Geo-Informatica (het NCG) de eerste Actuele Bodemdalingskaart van Nederland ontwikkeld. 

Een team van onderzoekers heeft drie verschillende soorten geodetische data verwerkt in het onderliggende model: satelliet-radar, GPS, en zwaartekrachtmetingen. Deze gegevens zijn verwerkt tot een interactieve kaart in een publiek toegankelijke website: www.bodemdalingskaart.nl . Omdat de kaart naast de verschillende grondsoorten in Nederland ook de locatie van olie- of gasvelden laat zien, is goed te zien wat de oorzaak is van de waargenomen bodemdaling. De kaart wordt actueel gehouden met de nieuwe satellietmetingen die dagelijks beschikbaar komen. Hierdoor kan bijvoorbeeld worden bijgehouden of de bodemdaling afneemt bij verminderde gaswinning in Groningen.

Ondiepe bodemdaling

Met de kaart hebben de onderzoekers voor het eerst onderscheid kunnen maken tussen de diepe oorzaken van bodemdaling, zoals gaswinning, en de effecten in de bovenste paar meter. Dat laatste kon tot nu toe niet direct gemeten worden. Het blijkt dat die ‘ondiepe’ bodemdaling op verschillende plekken in Nederland zelfs groter is dan die door de bekende, diepe oorzaken. Vooral in de veen- en kleigebieden in het westen van het land is deze bodemdaling nu duidelijk meetbaar, en merkbaar de afgelopen zomer, met tientallen huizen die scheuren en verzakkingen vertoonden door de droogte. Klimaatverandering lijkt een grote rol te spelen bij deze versnelde bodemdaling. Door de relatief warme zomers drogen veenbodems meer uit, waardoor een snellere bodemdaling optreed. Dit is een onomkeerbaar proces: het veen oxideert, waardoor er bovendien ook meer CO2 vrijkomt in de atmosfeer.

Serieus probleem

Het beeld dat ontstaat uit de kaart geeft volgens Hanssen de ernst van het probleem van bodemdaling in Nederland goed aan: ‘Als de bodemdaling doorzet in het huidige tempo, betekent dat misschien wel het einde van het karakteristieke Nederlandse landschap met weides, koeien en molens, of een enorme schade aan de historische binnensteden’. Een schade die volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (https://www.pbl.nl/sites/default/files/cms/publicaties/pbl-2016-dalende-bodems-stijgende-kosten-1064.pdf, p. 8) kan oplopen tot 22 miljard euro in 2050.

De mogelijkheid om dit nu goed te kunnen meten is echter ook goed nieuws. Waterschappen kunnen deze metingen gebruiken om effectiever om te gaan met hun peilbeheer, door bijvoorbeeld beter te anticiperen op periodes van droogte.

Het project

Het project bodemdalingskaart.nl is een initiatief van het NCG. Het NCG is het platform in Nederland waar richting gegeven wordt aan onderzoek op het gebied van de geodesie en de geo-informatica. Een taak daarin is het initiëren van onderzoek, afgestemd om de voorziene behoeften van de Nederlandse samenleving. Nieuwe technieken maken het mogelijk op een betere manier in kaart te brengen hoe de Nederlandse bodem beweegt. Na een eerste versie in 2010 is er acht jaar aan het project gewerkt. Verschillende universiteiten, kennisinstituten en bedrijven dragen bij aan het resultaat: TU Delft, KNMI, Hogeschool Utrecht, Universiteit Twente, SkyGeo, en 06-GPS.

Het belangrijkste conclusies

De belangrijkste conclusies die volgen uit bodemdalingskaart.nl zijn:

  1. Vergeleken met de huidige geodetische kennis, vooral gebaseerd om manuele waterpassingen van Rijkswaterstaat, zakt Nederland over een veel groter oppervlak dan voorheen gemeten. De belangrijkste oorzaak hiervan is dat de waterpassingen onvoldoende in staat zijn om beweging van slappe grond te meten.
  2. Voor het eerst is gebruik gemaakt van een integrale combinatie van radarsatellieten, GPS, en absolute zwaartekrachtmetingen. De arbeidsintensieve waterpassingen zijn dus niet nodig om de bodemdaling te meten.
  3. Deze aanpak levert meer dan 30 miljoen meetpunten, die gemiddeld 4 maal per week worden gemeten
  4. Door ruimtelijk te middelen, kan een precisie van 1 millimeter per jaar of beter worden gehaald
  5. Het is mogelijk gebleken om de bodembeweging op te splitsen naar een deel veroorzaakt door ‘diepe’ oorzaken, zoals mijnbouw en gaswinning, en ‘ondiepe’ oorzaken, zoals de inklinking en compactie van veen- en kleigebieden. 
  6. Meestal zijn bodembewegingsmetingen ‘relatief’, alleen verschillen tussen de hoogtes van punten worden in de tijd gemeten. Door gebruik te maken van absolute zwaartekrachtmetingen zijn de resultaten van de bodemdalingskaart ‘absoluut’. Dat wil zeggen, de bodembeweging wordt eigenlijk vastgelegd aan het massamiddelpunt van de aarde.

Meer informatie

De bodemdalingskaart wordt gepresenteerd op 20 november tijdens Geobuzz in Den Bosch en 22 november, tijdens het ‘Veenomeen’ in Zaanstad.

De lancering op GeoBuzz is van 12.15 - 13.00 uur door Prof. dr.ir. R.F. Hanssen. Locatie: de plenaire zaal van 1931 Congrescentrum Brabanthallen, Oude Engelenweg 1, Den Bosch. Gratis aanmelding via www.geobuzz.nl.

Prof.dr.ir. R.F. Hanssen is 22 november vanaf 12:30 op locatie aanwezig om verdere toelichting te geven. Locatie: TAETS, Hemkade 14-16 (Hembrugterrein),1506 PR, Zaanstad

Contactinfo: https://www.tudelft.nl/hanssen/

Secretariaat Prof.dr.ir. R.F. Hanssen: 015-2781701

Communicatie NCG: ir. Sieb R. Dijkstra, 06-22992758 (ambt. secr. st. NCG)

Adviseur wetenschapscommunicatie TU Delft Roy Meijer, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., 015-2781751

 

 

 

Nieuwste van Redactie