logo NCGeo

RDNAP.NLAGRS.NLWebsite NAPPublicatie ReferentiestelselsGPS-kernnet


Subcommissie Geodetische Infrastructuur en Referentiesystemen


Officiële coördinatenstelsels van Nederland

Referentiestelsels in nationaal, Europees en mondiaal verband zijn het aandachtspunt van de Subcommissie Geodetische Infrastructuur en Referentiesystemen van de Nederlandse Commissie van Geodesie. Uit onze contacten blijkt, dat er in praktijk vaak nog onduidelijkheid is over het gebruik van en de relatie tussen de verschillende nationale (RD, NAP), Europese (ETRS89, EVRS) en mondiale coördinatenstelsels (WGS84, ITRS). Als Subcommissie zien wij het als taak het juiste gebruik van coördinatenstelsels in Nederland te bevorderen.

Nederland kent de volgende coördinatenstelsels.

1. ETRS89/ITRS

Het Europese ETRS89 (European Terrestrial Reference System 1989) is sinds 1 oktober 2000 het officiële driedimensionale coördinatenstelsel van Nederland. Het Europese driedimensionale stelsels is daarmee ook het nationale driedimensionale stelsel. ETRS89 is de Europese variant van het mondiale WGS84 (het GPS-stelsel). ETRS89 wordt in Nederland onderhouden door Kadaster (Rijksdriehoeksmeting) en de Adviesdienst Geo-informatie en ICT van Rijkswaterstaat (RWS AGI). Coördinaten worden gepubliceerd voor de stations van het AGRS (Actief GPS Referentie Systeem Nederland), de ruim 400 punten van het GPS-kernnet en de gecertificeerde stations van GPS-dienstverleners.

In beginsel wordt ETRS89 gebruikt voor Europese geo-bestanden, cf. afspraken in het kader van EuroGeographics. Pas als er formeel een Europese kaartprojectie is gekozen, zal het gebruik voor de geo-informatie een grote vlucht nemen. Momenteel wordt ETRS89 in Nederland vooral gebruikt voor de verwerking van GPS-metingen.

ETRS89 is gekoppeld aan het ITRS (International Terrestrial Reference System). ITRS wordt onderhouden door de IERS (International Earth Rotation Service). Coördinaten in ETRS89 en ITRS op het tijdstip 1989.0 zijn hetzelfde, maar de snelheden zijn verschillend (een verschuiving van 1 - 2 cm/jaar) aangezien ETRS89 gekoppeld is aan de Euraziatische plaat. Voor veel toepassingen mag de snelheid in ETRS89 verwaarloosd worden. Om de een tot twee jaar worden nieuwe coördinaten en snelheden gepubliceerd voor ITRS; dit zijn de zogenaamde ITRF's (International Terrestrial Reference Frame), bijvoorbeeld ITRF97 en ITRF2000. Dit gebeurt o.a. voor de Nederlandse IGS- en EPN-stations (Kootwijk, Westerbork, Delft, Terschelling en Eijsden). Coördinaten en snelheden tussen de verschillende realisaties van ETRS89 en ITRS, en de verschillende realisaties van ITRS onderling (bijvoorbeeld ITRF97 en ITRF2000), zijn in elkaar om te rekenen via een gelijkvormigheidstransformatie met 14 parameters.

De nauwkeurige baangegevens van de GPS-satellieten worden door IGS (International GPS Service) tevens in het ITRS gegeven.

2. WGS84

Het World Geodetic System 1984 (WGS84) is het mondiale driedimensionale stelsel, dat bekend is van het GPS. WGS84 is door het grootste gedeelte van de hydrografische gemeenschap als standaard voor de Noordzee geaccepteerd. WGS84 is in Nederland alleen beschikbaar via de broadcast ephemerides van de GPS-satellieten. WGS84 kan daarom alleen op meterniveau m.b.v. GPS-metingen worden gerealiseerd. Bij DGPS (Differential GPS) wordt het referentiesysteem in werkelijkheid bepaald door de keuze van de coördinaten van de referentiestations. Zijn de coördinaten van het referentiestation in ETRS89, dan zijn ook de met DGPS bepaalde posities in ETRS89.

Bij de laatste herziening van WGS84 is WGS84 indirect gekoppeld aan ITRS94. WGS84, ITRS en ETRS89 komen dan ook op decimeterniveau met elkaar overeen, waarbij de verschillen vooral veroorzaakt worden door de afwijkende aannames over de snelheden. In de praktijk wordt vaak over WGS84 gesproken, ook als het onderliggende systeem eigenlijk ITRS of ETRS is. Bijvoorbeeld als DGPS-referentiestations rond de Noordzee in ETRS zijn bepaald, kan het toch zinvol zijn om het WGS84 te noemen. De details van de implementatie van WGS84 zijn alleen van belang voor experts.

3. RD-stelsel

Voor de vastlegging van de ligging in Nederland wordt doorgaans het stelsel van de Rijksdriehoeksmeting (RD-stelsel) gebruikt. De nationale geo-bestanden (TOP10vector, GBKN, kadastrale kaart) zijn beschikbaar in RD. De beheerders en gebruikers van bestanden hebben bij de introductie van ETRS89 aangegeven RD te willen handhaven, maar wel graag een koppeling te zien met ETRS89. Als een (GPS-)gebruiker gelijkvormig transformeert tussen ETRS89 en RD zijn de verschillen maximaal 25 cm. Voor landmeetkundige toepassingen bestaat de procedure RDNAPTRANS, waarbij de transformatie tussen RD en ETRS89 op centimeterniveau wordt gerealiseerd. De definitie van het RD-stelsel is afgeleid van ETRS89. Uitgebreide informatie over de relatie tussen RD (NAP) en ETRS89 is beschikbaar in de publicatie De geodetische referentiestelsels van Nederland.

4. NAP-stelsel

Voor de vastlegging van de hoogte wordt altijd het stelsel van het Normaal Amsterdams Peil (NAP) gebruikt. Het is voor praktische toepassing gelijk te stellen aan het Europese hoogtesysteem EVRS (European Vertical Reference System), dat namelijk NAP als referentievlak gebruikt.

5. Uitwisseling in Europees verband

ETRS89 staat op het punt in Europees verband (en zeker voor Europese toepassingen) veel gebruikt te gaan worden. Tegelijkertijd hebben alle Europese landen al hun geo-informatie beschikbaar in hun nationale referentiestelsels. Alle West-Europese landen hebben inmiddels een koppeling tot stand gebracht tussen hun nationale stelsels en ETRS89 (zie daarvoor de webpagina http://crs.ifag.de). Daarbij moet bedacht worden dat de verschillen tussen die nationale stelsels en ETRS89 bij een standaarddatumtransformatie veel groter kunnen zijn dan de 25 cm in Nederland.

Voor de uitwisseling binnen Europa adviseren wij met klem altijd de weg via ETRS89 te kiezen. Bij gebruik van de procedure RDNAPTRANS waarborgt u daarbij voor het Nederlandse deel een nauwkeurigheid op centimeterniveau; bij gebruik van een gelijkvormigheidstransformatie kunnen fouten tot 25 cm optreden. Het gebruik van regionale benaderingsformules (bijvoorbeeld direct van het Duitse Gauss-Krüger naar RD) raden wij af voor professionele toepassingen vanwege de niet-reproduceerbaarheid en de inhomogeniteiten aan de randen van het geldigheidsgebied.

Informatie

Mocht u meer informatie willen, dan kunt u contact op nemen met:

Joop van Buren (Kadaster)
tel: 055 528 55 09; e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of

Anton Kösters (Adviesdienst Geo-informatie en ICT van Rijkswaterstaat) tel: 015 275 71 05; e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..


24-10-2005
 


 

Ga naar boven
JSN Boot template designed by JoomlaShine.com